Gisteren werd in Nederland het concept van de virtuele gemeente gelanceerd, de VlaVirGem als extra virtuele gemeente ofwel de +1 gemeente. Het concept dat bij ons in 2013 werd gelanceerd waarbij in een virtuele omgeving de digitale dienstverlening op orde wordt gezet en de gemeenten naar eigen tempo en vermogen de bouwstenen van deze gemeente stapsgewijs kunnen neerzetten.
Jan Van Grinkel, secretaris en algemeen directeur van de gemeente Zaanstad verwoordt het als volgt:
"De droom van de +1 gemeente - Stel dat je een gemeentelijke organisatie van de grond af mocht opbouwen. Hoe zou die er dan uitzien? Dat is de +1 gemeente. Een organisatie die past bij deze tijd en is voorbereid op de toekomst, met een klantgedreven dienstverlening en efficiënte bedrijfsvoering die optimaal gebruikmaken van digitale mogelijkheden. Waar de menselijke maat leidend is. Een gemeente die waarde toevoegt aan de maatschappij, samen met haar partners in de samenleving.
Stel dat je een gemeentelijke organisatie van de grond af mocht opbouwen. Hoe zou die er dan uitzien? Dat is de +1 gemeente. Een organisatie die past bij deze tijd en is voorbereid op de toekomst, met een klantgedreven dienstverlening en efficiënte bedrijfsvoering die optimaal gebruikmaken van digitale mogelijkheden. Waar de menselijke maat leidend is. Een gemeente die waarde toevoegt aan de maatschappij, samen met haar partners in de samenleving.
Dit droombeeld geeft richting aan initiatieven die dienstverlening en bedrijfsvoering willen verbeteren. Deze worden getoetst aan dit beeld: dragen zij bij aan de realisatie van de +1 gemeente? Zodat we niet het bestaande optimaliseren, maar echt toegroeien naar een nieuwe werkelijkheid. Naar een gemeente die optimaal aansluit bij de mogelijkheden en de vraagstukken van de samenleving.
Waarvoor is de gemeente?
De samenleving wordt steeds complexer. Het is een belangrijke taak van de +1 gemeente om inwoners en ondernemers hierin de weg te wijzen. Zodat bijvoorbeeld ouderen de hulp krijgen die er voor hen is en mensen met schulden de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben. De gemeente is de meest nabije overheid en de +1 gemeente vult die rol effectief in.
De +1 gemeente weet zich ontzorgd door een uitstekende digitale infrastructuur, waarmee ze haar dienstverlening veilig en optimaal inricht. Efficiency is niet meer het doel, want dat is geregeld. Het gaat om effectiviteit: doet de gemeente daadwerkelijk dat wat nodig is in de samenleving? Draagt ze bij aan een gezonde en veilige leefomgeving, faciliteert ze ondernemers zodanig dat de arbeidsmarkt wordt versterkt, ondersteunt ze inwoners zodat die zelf hun weg kunnen vinden in werk en leven? Dat zijn de vragen waar het om gaat.
De leidende principes
De +1 gemeente werkt volgens een aantal leidende principes:
- De gemeente is van de samenleving, staat in de samenleving en werkt met de samenleving. Niet organisatorische grenzen en belangen of regels en procedures, maar wat inwoners, ondernemers en de samenleving als geheel nodig hebben zijn leidend.
- Elk vraagstuk heeft zijn eigen schaal. De inwoner en ondernemer bepalen de schaal waarop wordt geacteerd. Van landelijk tot persoonlijk.
- Eenvoud staat voorop. Als mensen vastlopen in de bureaucratie: maak het eenvoudiger. Dat geldt voor inwoners, ondernemers en medewerkers. Dus zowel voor dienstverlening als bedrijfsvoering.
- De overheid werkt transparant en open, ook in haar samenwerking met burgers, andere overheden en maatschappelijke partners.
- Data zijn beschikbaar en toegankelijk en worden ingezet om de dienstverlening en bedrijfsvoering continu te verbeteren.
- Dienstverlening is digitaal waar het kan en persoonlijk waar gewenst.
- Bij de inrichting van de dienstverlening en bedrijfsvoering gaat het om effectiviteit.
- Inwoners en ondernemers hebben regie en zeggenschap over hun eigen gegevens.
- De overheid werkt en communiceert veilig en betrouwbaar.
- Zowel de organisatie als de medewerkers zijn flexibel, zodat ze zich kunnen blijven aanpassen aan veranderende omstandigheden.
Wat is daarvoor nodig aan technische randvoorwaarden?
Voor het realiseren van de +1 gemeente zijn een aantal technische randvoorwaarden nodig:
- Inwoners en ondernemers krijgen van de gemeente een digitale identiteit, die ze voor alle dienstverlening kunnen gebruiken. Deze regelt identificatie, authenticatie en veilige toegang tot data.
- Dankzij deze digitale identiteit krijgen zij zeggenschap over gebruik en toepassing van hun eigen gegevens.
- Processen worden ontworpen vanuit het doel van dat proces.
- Er is een generieke digitale infrastructuur waarmee gemeenten veilig kunnen werken en samenwerken.
- Gemeenten ontwikkelen waar gewenst samen: 1x ontwikkelen, 388x gebruiken.
- Doordat gemeenten en andere overheden dezelfde standaarden gebruiken, ontstaat er een ecosysteem van toepassingen die alle overheden kunnen gebruiken.
- In de informatie-architectuur zijn data losgekoppeld van applicaties. Zodat bijvoorbeeld gegevens uit dezelfde bron in meerdere processen gebruikt kunnen worden.
- Gemeenten kopen producten en diensten collectief in.
Kortom, de +1 gemeente:
1. Denkt radicaal vanuit de inwoner, ondernemer of medewerker.
2. Geeft inwoners regie op gebruik van eigen gegevens.
3. Werkt met de onmisbare digitale identiteit met autorisatie.
4. Kent transparante en veilige gegevens.
5. Ontwikkelt samen met de markt.
6. Is leveranciersonafhankelijk."
Een droom? Wat in Nederland kan zou hier ook kunnen, indien alle belanghebbende partijen net zoals bij onze Noorderburen, in dezelfde richting gaan kijken. De eerste stappen om samen met de Nederlandse gemeenten dit concept vorm te geven worden snel gezet. De vraag blijft of ook onze Vlaamse gemeenten hierbij aansluiten - is de goesting er om het deze keer goed te doen?
V-ICT-OR vzw blijft dit dossier ter harte nemen en zet ondertussen de bouwdoos in om stapsgewijs tot een doelgericht masterplan rond informatie en technologie te komen.
Wens je meer te weten over deze aanpak? Mail dan naar vlavirgem@v-ict-or.be!